Kritisch denken
Kritisch Denken
Kritisch denken wordt gezien als een doel van onderwijs om de autonomie van studenten te bevorderen en ook hun burgerschap. Er is geen consensus over de definitie van kritisch denken. Verschillen definities leiden tot verschillende pedagogische-didactische aanpakken. Er is, bijvoorbeeld, een stroming van onderzoekers die benadrukken dat het hart van kritisch denken ligt in “argumenten kunnen evalueren”. Een andere stroming definieert kritisch denken als het onderzoeken van hoe “dingen” in elkaar zitten en zodoende kennis opdoen. Andere punten van discussie die meer gericht zijn op de didactiek of het onderscheidende karakter van kritisch denken zijn of kritisch denken een algemene vaardigheid is of domein specifieke (kan kritisch denken vakoverstijgend worden geoefend of alleen binnen een vak?), en hoe kritisch denken zich verhoudt tot andere vormen van denken. Kortom, over de definitie, doelen en pedagogisch-didactische aanpak van kritisch denken zijn discussies.
Waar burgerschap en kritisch denken elkaar raken is wanneer vraagstukken worden behandeld die maatschappelijk relevant zijn. In burgerschap is het vanzelfsprekend om onderwerpen te behandelen die maatschappelijk controversieel zijn, zoals religieuze overtuigingen of diversiteit. Ook is er veel aandacht voor fake news. Dat is zeker relevant.
Kritisch denken wordt gezien als een doel van onderwijs om de autonomie van studenten te bevorderen en ook hun burgerschap. Er is geen consensus over de definitie van kritisch denken. Verschillen definities leiden tot verschillende pedagogische-didactische aanpakken. Er is, bijvoorbeeld, een stroming van onderzoekers die benadrukken dat het hart van kritisch denken ligt in “argumenten kunnen evalueren”. Een andere stroming definieert kritisch denken als het onderzoeken van hoe “dingen” in elkaar zitten en zodoende kennis opdoen. Andere punten van discussie die meer gericht zijn op de didactiek of het onderscheidende karakter van kritisch denken zijn of kritisch denken een algemene vaardigheid is of domein specifieke (kan kritisch denken vakoverstijgend worden geoefend of alleen binnen een vak?), en hoe kritisch denken zich verhoudt tot andere vormen van denken. Kortom, over de definitie, doelen en pedagogisch-didactische aanpak van kritisch denken zijn discussies.
Waar burgerschap en kritisch denken elkaar raken is wanneer vraagstukken worden behandeld die maatschappelijk relevant zijn. In burgerschap is het vanzelfsprekend om onderwerpen te behandelen die maatschappelijk controversieel zijn, zoals religieuze overtuigingen of diversiteit. Ook is er veel aandacht voor fake news. Dat is zeker relevant.
Argumentatie
In de werkplaats laten we docenten nadenken over verschillende definities en aspecten van kritisch denken met als doel om kritisch over kritisch denken na te denken.
Een vorm van kritisch denken is gericht op argumentatie en logica. Het schrijven en lezen van betogen, deze kunnen interpreteren, analyseren en evalueren. Volgens ons is dit een vorm, niet de vorm maar wel een heel belangrijke vorm. Door het leren ordenen van gedachten en leren redeneren kunnen we ons goed uitdrukken, wat van grote invloed is op bijvoorbeeld de communicatie binnen burgerschap. Argumenteren gaat over standpunten formuleren en dit onderbouwen met redenen of weerleggen met bezwaren. Argumenten en standpunten kunnen op verschillende manieren samenhangen. Kennis van deze soorten argumentatie is ook belangrijk om argumenten van anderen te kunnen herkennen en er goed op te kunnen reageren, zodat je je goed kunt verwoorden en een inhoudelijk dialoog of discussie kunt voeren.
Een belangrijk doel van onderwijs is om helder te leren denken. Er zijn verschillende manieren om dit te doen en we willen graag onderzoeken hoe dit kan en welke manieren goed zijn.
Podcast met Daan van Riet over filosofie in het onderwijs
Podcast Ik Zie, Ik Zie: Filosofie interviewt Daan van Riet over filosofie en onderwijs Daan van Riet was te gast in de podcast Ik Zie, Ik Zie:...
Burgerschap als fuik: een voorbeeld van lesmateriaal
Piet werkt een lesvoorbeeld uit op basis van de visie van werkplaats. Hij presenteert hoe wij denken dat burgerschapsonderwijs niet moet en hoe het...
Verschil tussen burgerschap, burgerschapsvorming en burgerschapsonderwijs
Nogal eens wordt er door docenten gezegd dat ze burgerschap geven of er staat in beleidsdocumenten dat studenten burgerschap krijgen op of door...
Kritische beschouwing van huidige wetgeving burgerschapsonderwijs in het mbo
In dit document wordt een kritische beschouwing op de huidige wetgeving gepresenteerd. Beknopt en kernachtig geformuleerd.
Praktijkboek kritisch burgerschapsonderwijs
De werkplaats heeft een praktijkboek ontwikkeld voor docenten om kritisch burgerschapsonderwijs te ontwerpen. Er wordt ingegaan op hoe een visie te...
Op naar (echt) economisch burgerschap
Economisch burgerschap is een vanzelfsprekend onderdeel van het Nederlandse curriculum in het mbo. Het is echter onkritisch en gericht op...
Kennisclips over kritisch denken
Er zijn vier kennisclips over kritisch denken ontwikkeld door het Expertisecentrum Kritisch Denken, een van de oprichters van de werkplaats. Het...
Hoe het vak Nederlands bijdraagt aan kritisch burgerschapsonderwijs
Het schoolvak Nederlands kan in hoge mate bijdragen aan het ontwikkelen van kritisch burgerschap. Binnen literatuur- en taalonderwijs is er ruimte...
Didactief | Burgerschap in het mbo maak je samen, over de docentontwikkelteams in de werkplaats
In Didactief verscheen een artikel over de werkwijze van de werkplaats met docentontwikkelteams. Veel docenten vinden het ontwerpen van kritisch...
Intreerede Laurence Guérin over democratisering van wereldburgerschap
Laurence Guérin en haar collega's over wereldburgerschap De wereld globaliseert, grensoverschrijdende uitdagingen als klimaatverandering en...
Reflectieboekje format
Als docent is het belangrijk om regelmatig op je eigen didactiek en persoonlijk handelen te reflecteren. In de werkplaats doen we dit samen. We...
De mbo-student als klusser van en voor de democratie
De MBO-raad, VGN, NVVB en BZK hebben afgesproken om mbo studenten in te zetten als vrijwilligers om de Tweede Kamer verkiezingen soepel te laten...
Terugkijken webinar: ‘Burgerschapsonderwijs in het mbo, het mag een beetje kritischer’
Webinar 'het burgerschapsonderwijs in het mbo mag een beetje kritischer' Op 17 november organiseerden we een webinar. We bieden graag...
Bildung in het beroepsonderwijs – Anouk Zuurmond
Bildung in het beroepsonderwijs - Opening up spaces for meaningful engagement in educational praxis Het lectoraat Normatieve...
Routineboekje voor focusgroep
Routineboekje voor focusgroep Je kunt een focusgroep gebruiken om je lessenserie te evalueren. Het is een goede manier om informatie te...
Terugkijken digitale lunchlezing: ‘Kritische professionals, Bildung en kritisch denken in het mbo’
Terugkijken lunchlezing: 'Kritische professionals. Burgerschap, Bildung en kritisch denken in het mbo.' Op 14 oktober gaf Anouk Zuurmond een...
Analyse van 20 jaar burgerschapsvormingsbeleid | Piet van der Ploeg
Scholen moeten werken aan burgerschap. Dat gebeurt niet overal even voortvarend en doelgericht. Scholen hebben moeite met burgerschapsvorming....
Opmaat voor visievorming: kritisch denken in burgerschapsvorming, bildung en beroepsonderwijs
In de werkplaats ontwikkelen we een visie waarbij diverse begrippen 'betrokken' zijn. In dit document is een eerste opmaat geformuleerd naar een...
Hoe om te gaan met burgerschap binnen de school?
Het ROC van Twente zet fors in op burgerschapsonderwijs. Hoe ze dit in Almelo en Hengelo aanpakken is beschreven door het practoraat Burgerschap. De...
Het doceren van kritisch denken: 9 praktische tips
Docenten zoeken naar praktische handvatten om kritisch denken in hun onderwijs en curriculum vorm te geven. Op basis van deze vraag hebben we...